Đầu mùa mưa, tức là thời tiết chuyển mùa từ những ngày nắng nóng sang ngày mưa, đây cũng là thời điểm các loại côn trùng xuất hiện nhiều, trong đó có kiến ba khoang. Theo Cục Y tế Dự phòng, kiến ba khoang là loài côn trùng thân có các khoang đen - vàng - cam xen kẽ, thân mình thon, dài như hạt thóc, dài 1 - 1,2cm, ngang 2 - 3mm. Kiến ba khoang có 3 đôi chân, 2 đôi cánh, một đôi cánh dài mỏng trong suốt gấp lại gọn gàng và dấu bên dưới đôi cánh cứng ngắn, bay và chạy rất nhanh. Trong cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin, độc tính rất mạnh có thể lành ảnh hưởng đến tính mạng, nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn. Kiến ba khoang thường sống ở các ruộng lúa, cỏ mục, vườn cây, bãi rác thải, công trình đang xây dựng, xuất hiện nhiều vào mùa mưa, khi độ ẩm cao. Kiến ba khoang ưa thích ánh sáng đèn ban đêm nên thường bay vào nhà theo ánh đèn, đậu vào quần áo, khăn mặt, giường chiếu, chăn màn. Chất độc trong kiến ba khoang có thể làm tổn thương da người (bỏng da, viêm da) được giải phóng ra khi kiến bị tác động, bị chà xát hoặc bị giết.
Khi bị kiến ba khoang đốt, các tổn thương cơ bản có dạng dát đỏ, thành đám, thành vệt, theo chiều tay quệt, nền hơi cộm, trên có mụn nước hoặc mụn mủ nhỏ li ti ở giữa, có vùng hơi lõm màu vàng nâu, hình tròn hoặc bầu dục. Sau đó, viêm da thường xuất hiện ở vùng hở trên cơ thể như: mặt, cổ, ngực, gáy, vai, tay. Thương tổn tiếp tục xuất hiện dù không còn sự hiện diện của kiến ba khoang nếu ngứa gãi quệt ra vùng da lành, đặc biệt là các vùng nếp gấp. Bệnh nhân có cảm giác rát bỏng tại chỗ, thương tổn trên diện rộng có thể gây sốt nhẹ, nổi hạch lân cận. Sau khi bị kiến ba khoang cắn, người bệnh cảm giác đau râm ran, 6-8 giờ sau xuất hiện ban đỏ, dát đỏ, 12-24 giờ tiếp theo xuất hiện thương tổn điển hình. Sau 3 ngày thương tổn bắt đầu đỡ rát bỏng, bong vảy. Sau 5-7 ngày vảy bong hết nhưng để lại dát thâm lâu mất
Cách phòng ngừa kiến ba khoang: Đề phòng côn trùng bay vào nhà bằng cách hạn chế mở cửa, làm lưới ngăn côn trùng ở khu vực cửa, lỗ thông khí, nhất là nơi ở gần cây cối, cánh đồng... khi mở đèn vào ban đêm; lau dọn phòng ngủ trước khi ngủ, tránh đứng dưới bóng đèn sáng nơi công cộng, chú ý khi làm việc dưới ánh đèn vì kiến ba khoang rất hay xuất hiện ở nơi có đèn sáng. Nếu có thể thì bật đèn ban công, hành lang để thu hút kiến ba khoang ra ngoài nhà và tiêu diệt. Ngoài ra cần vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, cây cỏ. Khi đi làm việc trên đồng ruộng, nhất là vào mùa mưa bão, cần dùng phương tiện bảo hộ lao động như: quần áo dài tay, đội mũ/nón, khẩu trang, đi ủng. Có thể xử lý diệt kiến bằng phun deltamethrin, alphacyhalothrin và permethrin ở những vị trí mà kiến hay tập trung gần người; tránh dùng tay không trực tiêp để bắt, giết, miết kiến ba khoang. Bắt kiến ba khoang ra khỏi da bằng cách thổi hoặc đặt một tờ giấy cho kiến bò lên và lấy ra khỏi người. Khi tiếp xúc với kiến ba khoang, đeo găng tay hoặc dùng giấy mềm lót. Nếu lỡ tay đập hoặc chà xát kiến ba khoang trên da thì phải nhanh chóng rửa sạch nơi tiếp xúc bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý, tránh đưa tay đã tiếp xúc với kiến chạm vào các vùng da khác; nếu các thương tổn bóng nước nhiều, kèm sốt nên đi đên cơ sở y tế để được khám điều trị kịp thời./.
BS CKII Trần Thanh Tùng –
PGĐ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bạc Liêu
