Trong tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp hiện nay, vấn đề bảo vệ sức khỏe và đảm bảo chế độ dinh dưỡng là hết sức quan trọng, đặc biệt đối với bà mẹ đang cho con bú và trẻ nhỏ. Chế độ bú mẹ hoàn toàn trong 06 tháng đầu, bú mẹ và kèm dinh dưỡng tốt cho trẻ từ 06 tháng đến 24 tháng tuổi đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển thể chất, trí tuệ trong suốt cuốc đời của trẻ. Trẻ sơ sinh cần được cho bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau khi sinh và gần gũi mẹ.
Từ 01/8 đến 07/8 hàng năm, Tuần lễ thế giới nuôi con bằng sữa mẹ được các quốc gia trên toàn thế giới tổ chức nhằm khuyến khích và tăng cường việc nuôi con bằng sữa mẹ (NCBSM). Năm 2021, Tuần lễ thế giới NCBSM với chủ đề “Bảo vệ việc nuôi con bằng sữa mẹ: chia sẻ trách nhiệm chung”, nhấn mạnh đến vai trò trách nhiệm chung của toàn xã hội và cộng đồng trong việc bảo vệ, hỗ trợ và khuyến khích các bà mẹ NCBSM, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19, để góp phần nâng cao sức khỏe, giảm tử vong trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Thực hiện Công văn số 5597/BYT-BMTE ngày 14/7/2021 của Bộ Y tế về việc triển khai Tuần lễ thế giới nuôi con bằng sữa mẹ năm 2021; Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Bạc Liêu xây dựng kế hoạch số 85/KH-KSBT ngày 23/7/2021 để triển khai các hoạt động và công tác truyền thông Tuần lễ thế giới nuôi con bằng sữa mẹ năm 2021 (từ 01/8 – 07/8/2021), với mục đích và nội dung cụ thể:
- Tuyên truyền rộng rãi nhằm nâng cao nhận thức cho người dân, đặc biệt là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ sắp kết hôn, những người làm cha mẹ…về vai trò cực kỳ quan trọng trong việc nuôi con bằng sữa mẹ. Truyền thông cho các cấp, các ngành và người dân về vai trò của người cha, các thành viên trong gia đình và xã hội trong việc hỗ trợ bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ, góp phần tăng tỷ lệ trẻ được bú mẹ hoàn toàn trong 06 tháng đầu.
- Phối hợp với các Ban, ngành, đoàn thể liên quan truyền thông liên tục và hiệu quả về lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ để hỗ trợ thiết thực cho bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 06 tháng đầu, tiếp tục nuôi con bằng sữa mẹ đến 24 tháng hoặc lâu hơn và cách duy trì nguồn sữa khi bà mẹ trở lại làm việc sau 06 tháng nghỉ thai sản.
Lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ:
- Nuôi con bằng sữa mẹ góp phần giảm nghèo: Sữa mẹ là thực phẩm tự nhiên, có chi phí thấp để nuôi dưỡng trẻ nhỏ. Tất cả mọi gia đình đều có khả năng chi trả cho sữa mẹ để nuôi trẻ nhỏ mà không gây gánh nặng kinh tế cho gia đình so với các phương thức nuôi dưỡng nhân tạo khác. Xóa đói: Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 06 tháng đầu và tiếp tục đến 2 tuổi hoặc lâu hơn sẽ cung cấp đầy đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng có chất lượng cao từ đó phòng chống đói, thiếu dinh dưỡng cho trẻ em. Nuôi con bằng sữa mẹ đồng nghĩa với bảo đảm an ninh thực phẩm cho trẻ nhỏ.
- Cho khởi đầu sức khỏe tốt: Nuôi con bằng sữa mẹ giúp nâng cao sức khỏe của cả mẹ và con. Nuôi con bằng sữa mẹ cải thiện có ý nghĩa khả năng sống còn của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cải thiện sức khỏe và thể chất cho bà mẹ.
- Nâng cao thể lực, trí tuệ và chất lượng giáo dục: Nuôi con bằng sữa mẹ giúp tăng trung bình 03 điểm IQ, đóng vai trò quan trọng cho tăng trưởng trí tuệ và nhận thức của trẻ do đó tăng kết quả học tập khi lớn lên.
- Góp phần bình đẳng giới: Nuôi con bằng sữa mẹ đảm bảo sự công bằng khi mỗi đứa trẻ sinh ra đều có được khởi đầu như nhau và tốt nhất. Nuôi con bằng sữa mẹ là quyền của các bà mẹ và họ cần được xã hội hỗ trợ để có thể cho con bú. Được nuôi con bằng sữa mẹ là trải nghiệm hạnh phúc của các bà mẹ khi họ được chủ động trong việc nuôi dưỡng con của mình. Nuôi con bằng sữa mẹ giúp giảm có thai ngoài ý muốn, giúp phụ nữ có thêm thời gian học tập, làm việc và thăng tiến trong sự nghiệp.
- Giúp bảo vệ môi trường, sử dụng năng lượng sạch và tiết kiệm: Nuôi con bằng sữa mẹ tiết kiệm rất nhiều năng lượng hơn so với việc sản xuất sữa công thức. Để có được sữa công thức tốn rất nhiều năng lượng, nước, nhiên liệu để nuôi bò và sản xuất sữa.
- Tăng trưởng kinh tế và việc làm bền vững: Các chính sách giúp bảo vệ nguồn sữa mẹ và nuôi con bằng sữa mẹ tại nơi làm việc có tác động giúp người phụ nữ gắn bó với cơ sở làm việc, đảm bảo tạo ra sản phẩm xã hội, tiết kiệm ngày giờ công do con ít bị ốm vì đã được bú mẹ.
Hưởng ứng tuần lễ nuôi con bằng sữa mẹ (01/8 – 07/8/2021):
- Truyền thông cho các cấp, các ngành và người dân về tầm quan trọng của việc nuôi con bằng sữa mẹ đối với sức khỏe bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ em, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp hiện nay. Sữa mẹ không những đảm bảo sức khỏe lâu dài cho bà mẹ, trẻ em mà còn giúp nâng cao sức khỏe, bảo vệ trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trong đại dịch COVID-19.
- Để tăng cường sức khỏe, phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm COVID-19 ở phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh, phải thông tin cho phụ nữ mang thai và bà mẹ nuôi con nhỏ về các quy định phòng chống dịch bệnh COVID-19 cũng như lợi ích của việc cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh, nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 06 tháng đầu và bú kéo dài đến 24 tháng; đề cao vai trò của người cha, các thành viên trong gia đình và xã hội trong việc hỗ trợ bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ, góp phần tăng tỷ lệ trẻ được bú mẹ hoàn toàn trong 06 tháng đầu.
- Phối hợp với các Ban, ngành, đoàn thể liên quan tiếp tục truyền thông cho người sử dụng lao động (các cơ quan nhà nước, các doanh nghiệp, các công ty…) về lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ để hỗ trợ thiết thực cho bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 06 tháng đầu, tiếp tục nuôi con bằng sữa mẹ đến 24 tháng hoặc lâu hơn và cách duy trì nguồn sữa khi bà mẹ trở lại làm việc sau 06 tháng nghỉ thai sản.
- Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng không thể thay thế đối với trẻ sơ sinh. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những đứa trẻ được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ ít khi mắc các chứng bệnh viêm nhiễm đường hô hấp, đường tiết niệu, đường ruột…, ngay cả trong cuộc sống về sau này. Trẻ được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ còn có sức đề kháng tốt hơn với bệnh tật. Ở trẻ sơ sinh, chỉ cho trẻ bú sữa mẹ mà không cho ăn hoặc uống thêm bất cứ 1 loại thức ăn hay chất lỏng nào khác kể cả nước. Sữa mẹ cung cấp đấy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết kể cả nước cho trẻ trong 6 tháng đầu đời.
Vì sao phải cho bé bú mẹ càng sớm càng tốt ngay sau khi sinh?
Sau khi sinh, mẹ nên cho con bú càng sớm càng tốt, để tận dụng nguồn sữa non rất giàu dinh dưỡng và chất diệt khuẩn. Cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu đầu sau sinh giúp trẻ được bú sữa non. Sữa non được xem là chất miễn dịch đầu tiên của trẻ, sữa non có màu vàng nhạt, cô đặc rất giàu chất đạm cũng như các kháng thể, bạch cầu và các vitamin. Kháng thể này không chỉ bảo vệ bé rất tốt trong 6 tháng đầu đời mà còn giúp trẻ phát triển trí não, tăng cường sức đề kháng. Sữa non là sữa sạch, nguyên chất và có khả năng kháng khuẩn. Cho trẻ bú mẹ sớm và thường xuyên, đặc biệt cùng với phương pháp tiếp xúc da-kề-da sớm giữa mẹ và trẻ giúp ổn định nhiệt độ, tần xuất hô hấp, nồng độ đường trong máu của trẻ và tình cảm khắn khít giữa mẹ và con.
Nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ có lợi cho trẻ mà còn có nhiều tác dụng tốt đối với người mẹ thông qua việc cho trẻ bú đã kích thích sự giải phóng hóc môn ocytoxin trong cơ thể mẹ. Hóc môn này làm co dạ con và giảm mất máu sau khi sinh. Những phụ nữ đă từng cho con bú thì nguy cơ bị ung thư vú, ung thư buồng trứng thấp hơn rất nhiều so với những người phụ nữ chưa từng cho con bú.
Bao lâu cho bé bú một lần?
- Tùy thuộc nhu cầu của bé, cho bé bú mẹ bất cứ khi nào bé cần, khi nào bé đói. Thông thường, thời gian giữa hai lần bú không quá hai giờ. Ở trẻ sơ sinh dạ dày nằm ngang và rất bé, trẻ cần phải bú nhiều lần trong ngày mới đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng để phát triển thể chất. Trẻ bú mẹ no thì giấc ngủ sâu hơn, ít giật mình thức giấc và quấy khóc.
Những lưu ý khi cho trẻ bú mẹ:
- Hỗ trợ các bà mẹ cho trẻ bú mẹ sớm trong vòng một giờ đầu sau sinh
- Hướng dẫn cho các bà mẹ cách cho con bú và cách duy trì nguồn sữa khi phải xa con.
- Không cho trẻ sơ sinh ăn hoặc uống bất kỳ thứ gì khác ngoài sữa mẹ trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
- Cho trẻ được nằm cạnh mẹ cả ngày, đêm (gần gũi).
- Khuyến khích cho trẻ bú theo nhu cầu, bất cứ khi nào trẻ muốn.
- Không cho trẻ bú bình và ngậm đầu vú giả.
Hưởng ứng Tuần lễ thế giới nuôi con bằng sữa mẹ, các bậc cha mẹ hãy cho trẻ tiếp cận sớm với nguồn sữa mẹ quý giá, nguồn dinh dưỡng tối ưu cho trẻ, bú mẹ có lợi cho cả mẹ và con. Trẻ cần được bú sữa non, bú ngay trong vòng một giờ đầu sau sinh. Trẻ cần được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú mẹ đến 24 tháng./.
Bác sĩ PHƯỚC NHƯỜNG
Tác giả: Bác sĩ Phước Nhường - TT KSBT
